Son 30 yıldır geleceğin mesleği, hatta farkında olunmasa bile her dönemin vazgeçilmez mesleği. Peki nedir bu lojistik?
Lojistik, ürünün kaynağından son kullanıcıya ulaşıncaya kadar taşıma, depolama, gümrükleme ve dağıtım gibi faaliyetlerin etkin bir şekilde yönetimidir. Lojistik faaliyetlerin özü, ürün veya hizmetlerin hedef pazarlara daha ekonomik ve hızlı bir şekilde ulaştırılmasıdır. Lojistik; siparişlerin alımından mal bedellerinin tahsiline, gümrük ve transit geçiş evraklarının hazırlanmasından depolamaya ve tüm iş süreçlerinin hizmet ile entegrasyonuna kadar çok geniş boyutlara ulaşmıştır.
Neden her dönemin mesleği lojistik?
Türk tarihinde orta Asya'da Türkler ve Çinliler ipek yoluna ve baharat yoluna hakim olmaya çalışmışlardır. Anadolu tarihinde önemli limanlar ele geçirilmeye çalışılmış, boğazlara, kanallara ve önemli ulaşım güzergahlarına hakim olunmak istenmiştir. Günümüzde de bu anlayış devam etmektedir. Çünkü taşıma güzergahlarına, limanlara, boğalara hakim olan ülkeler ticarete de hakim olmuşlar ve ekonomilerini geliştirmişlerdir. Binlerce ürünün üretildiği ve bu ürünlerin muhafazası ve hareketi düşünüldüğünde lojistiğin önemi ve neden her dönemin mesleği olduğu anlaşılmaktadır. Son yıllarda gelişen teknoloji ile ulusal ve uluslararası ticaret hacmi çok fazla artış göstermiştir. Bu da aynı oranda lojistiğin gelişimine katkı sağlamıştır.
Lojistik Sektörünün Dünya ve Türkiye'deki Hacmi
Lojistik sektörünün küresel büyüklüğü yaklaşık 7,5 trilyon dolar iken 2023 yılında küresel lojistik sektörünün büyüklüğünün 15 trilyon doları aşması beklenmektedir. Ülkemizde lojistik sektörünün büyüklüğü ise 300 milyar TL'ye tekabül etmekte olup GSYH'nin yaklaşık yüzde 12'sini oluşturmaktadır. Lojistik sektöründeki faaliyetlerin yaklaşık yüzde 50'si doğrudan lojistik firmaları tarafından, diğer yüzde 50'si sanayi ve ticaret firmalarının kendileri tarafından gerçekleştirilmektedir.
TAŞIMACILIK
Teknolojik imkanlar sayesinde artık herkes yükünün nerede olduğunu takip edebilmektedir. Zamanın çok önemli olduğu günümüzde müşteriler ürünlerinin en kısa sürede hatasız olarak kendilerine ulaştırılmasını istemektedirler. Bu nedenle taşımacılık faaliyetlerinin etkin bir şekilde planlanması ve yönetilmesi gerekmektedir.
Ürünler taşınmasında öncelikle hangi özelliklerinin dikkate alınacağı belirlenmeli ve taşıma şekli buna göre seçilmelidir. Eğer yüksek miktarda malzeme taşınacaksa ve maliyetin az olması isteniyorsa denizyolu ya da demiryolu taşımacılığı tercih edilmelidir. Eğer hız önemli ise hava yolu taşımacılığı tercih edilmelidir.
Dış ticaretin taşıma modlarına göre dağılımını değer bazında incelediğimizde taşımaların yüzde 62'sinin denizyoluyla, yüzde 23'ünün karayoluyla, yüzde 14'ünün havayoluyla yapıldığını görüyoruz. Önemini her noktada belirttiğimiz demiryolu taşımacılığı sadece yüzde 1'lik bir orana sahip ne yazık ki. Bu oranları ağırlık bazında incelediğimizde ise tablo çok büyük bir farklılık göstermiyor. Denizyolu yüzde 88'lik bir oranla ilk sırayı alırken karayolu yüzde 10, havayolu ve demiryoluyla yapılan taşımaların sadece yüzde 1'lik bir paya sahip olduklarını gözlemliyoruz. Yurtiçinde yapılan taşımacılığın ise büyük bölümü karayolu ile yapılmaktadır (%88,8). Denizyolu (%5,9) ve demiryolu (5,3) taşıma oranları ise birbirine yakındır.
DEPOLAMA
Depo, ürünlerin hammadde aşamasından üretim ortamına, oradan da tüketim merkezlerine ve dağıtımına kadar olan bütün bir faaliyetler dizisinin gerçekleştirilmesinde stratejik rol oynayan ara noktalardır.
Depolamanın Lojistikteki Yeri ve Depolamanın Yararı
Depolama lojistik alanındaki en büyük faaliyetlerden biridir ve taşımacılıktan sonra lojistikteki en büyük maliyet alanını oluşturmaktadır.
Depolama ile rafta kalmayan ya da stokta tükenen ürünlerin yerine yenileri temin edilebilmektedir. Üretim bandına ve pazarlara sürekli olarak ürün akışı sağlanmaktadır. Depolama olmasaydı elimizdeki ürün bittiğinde müşterilere istediği malları sağlayamazdık. Ya da bu malları sağlamak için üretim sürecinin bitmesini beklerdik. Ayrıca depolama ile yüksek miktarda ürünün güvenliği ve bozulmadan muhafazası sağlanmaktadır.
GÜMRÜKLEME
Gümrükleme; Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesine giren ve çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanması zorunlu mevzuat işlemlerinin gerçekleştirilmesini ifade eder. Dış ticaret yapacak her firmanın gümrük işlemlerini yerine getirmesi gerekmektedir. Ancak gümrük mevzuatı çok kapsamlı ve uzmanlık isteyen bir alan olduğu için bu firmalar işlerini gümrük müşavirlerine yaptırmaktadırlar.
Gümrük Müşaviri; Dış ticaret işlemlerinin yürütülmesinde sanayici, ihracatçı ve ithalatçılara müşavirlik hizmeti veren gümrük müşavirleri ülkemizde kanunla kurulmuş ilk mesleği icra etmektedirler. Gümrük kanununun verdiği yetki ile gümrük müşavirleri her türlü gümrük işlemini takip ederek sonuçlandırabilirler.
DAĞITIM
Ürünlerin müşterilere ve nihai tüketicilere ulaştırılması anlamına gelen dağıtım lojistiği, müşterilere (son kullanıcılara); doğru eşyaların, doğru miktarda, doğru zamanda, doğru yerde, istenilen kalite ve uygun maliyetle teslimini amaçlamaktadır.
Lojistik faaliyetlerin son süreçlerinden biri olan dağıtım; marketler, mağazalar, pazarlar aracılığıyla ya da kargo ve kurye firmaları tarafından doğrudan kapıya teslim ile gerçekleştirilmektedir. 21. yüzyılda sadece kaliteli bir ürün üretmek yeterli değildir. Bu ürünü müşteriye zamanında ve eksiksiz bir şekilde ulaştıracak iyi bir dağıtım ağınızın olması gerekmektedir. Aksi takdirde müşteriye ulaşmayan ürünün kalitesinden söz etmek yersiz olur.